16 mm. Lytax Filmprojector van de Reichsstelle für den Unterrichtsfilm.
Het Rijksbureau voor onderwijs film ( RfdU ), werd in 1940 omgedoopt in Reichsanstalt (Rijksinstelling) voor film en foto in de wetenschap en onderwijs ( RWU ) , het was tijdens het nazi- Duitse Rijk de centrale instantie die verantwoordelijk was voor de productie van educatieve films en een instrument voor de coördinatie van de Duitse onderwijs- en opleidingsstelsels met het hoofdkantoor in Berlijn.
Het Rijksbureau voor de educatieve film werd opgericht op 26 juni 1934 door de minister van Onderwijs Bernhard Rust (foto) en onder leiding van Kurt Gauger geplaatst .
Toen in 1937 de scholen onder het toezicht van het Nationaal Socialisme werden gesteld kregen de films ook steeds vaker een soort van militair karakter en waren bedoeld om de Duitse jeugd op het militarisme voor te bereiden. In 1940 werd veel van de apparatuur uit de scholen gehaald en ingezet ten behoeve van de Duitse troepen die inmiddels overal in Europa in oorlog waren.Hieronder een paar titels van onze films die wel duidelijk maken wat voor onderwijs de jeugd kreeg.
De Rijksinstelling voor onderwijsfilm diende als een balie en uitleencentrale voor onderwijs en studiefilms en de bijbehorende afspeelapparatuur. In 1943 omvatte de organisatie 36 landelijke regio’s en daarin onderverdeeld 1243 gemeentelijke afdelingen, ook in de bezette gebieden.
Tot 1944, produceerde deze organisatie een geschat aantal van 900 films; ongeveer 270 daarvan waren voor de scholen bestemd en de rest als leermiddel en voor onderzoek op de hoge scholen en universiteiten. In totaal werden meer dan een half miljoen films afgeleverd. De mate waarin deze films daadwerkelijk werden gebruikt, is niet bekend. Vanaf 1944 werd door materiaal gebrek en de problemen in Duitsland nagenoeg geen film meer gemaakt.
De projector
Arie Exterkate uit Minden Dld. draagt de projector met alle toebehoren over aan Jean Kreunen van het Achterhoeks Museum 1940-1945. Hij kreeg de projector van zijn camping buurman uit Teichlingen in Duitsland die niet wist wat hij er mee moest doen nadat hij de projector met toebehoren op de zolder van een oud huis had gevonden. De heer Exterkate wilde dan wel een passend onderkomen zoeken en behoeden dat de hele kist werd weggegooid. Dit voorjaar las hij van de betonbom bij ons museum op Nu.nl en nam vervolgens contact op met ons.
De 16 mm. Lytax projector zit in een transportkist met allerlei toebehoren. Op de deksel van de kist zit een plakpers om een gebroken film te kunnen plakken en er zitten in de kist ook een paar armen om de films na vertoning makkelijk te kunnen terug spoelen. Verder plaksel voor de film en onderhopudsmateriaal voor de projector. Hij werkt op een aparte trafo voor de stroom welke ook in de kist is meeverpakt.
In december 1945 werd onmiddellijk na de inbeslagname van de inventaris door Amerikaanse soldaten als de opvolger van de organisatie het Instituut voor Film en beeld in wetenschap en onderwijs opgericht (GAE). In 1956 werd dit het Instituut voor wetenschappelijke film.
Al met al een prachtige aanwinst die symbool staat voor de onwaarschijnlijk gerafineerde Duitse propagandamachine voor en tijdens de tweede wereldoorlog.
Schenking de heer en mevrouw Exterkate Minden Duitsland.